όπου

και οπού (ΑΜ ὅπου, ιων. τ. ὅκου)

(αναφ. επίρρ.)

1. (ως τοπ.) στον τόπο που, εκεί που, σε όποιον τόπο (α. «άφησέ το όπου θέλεις» β. «τῆς πόλεως ὅπου κάλλιστον στρατοπεδεύσασθαι», Πλάτ.)

2. (για χρόνο ή περίσταση) οπότε, οσάκις, σε όποια περίπτωση (α. «ευθύς οπού θελήσεις είμαι στις διαταγές σου» β. «σιγᾱν θ' ὅπου δεῑ καὶ λέγειν τὰ καίρια», Αισχύλ.)

νεοελλ.

1. (κυρίως στον τ. οπού) αυτόν που («ο Θεός οπού αγαπά παιδεύει», παροιμ. φρ.)

2. φρ. α) «όπου κι αν είναι θα φανεί» ή «όπου και νά 'ναι θα φανεί» ή «όπου κι αν είναι έφτασε» — σε λίγη ώρα θα έλθει

β) «όπου μάς βγάλει η άκρη» — λέγεται σχετικά με πολύ παράτολμη απόφαση

γ) «όπου φύγει φύγει» — με βιασύνη, τροχάδην

δ) «όπου κι όπου» — από στιγμή σε στιγμή

αρχ.

1. (σπαν. ως αιτιολογικό) αφού, επειδή

2. (με διάφ. μόρια) α) ὅκου δή

σε κάποιο μέρος, κάπου

β) ὅπου (περ) ἄν (με υποτ.), ὅπου περ

(με ευκτ.) οπουδήποτε

γ) ὁπουδάν

οπουδήποτε

δ) ὁπουοῡν

σε οποιοδήποτε τόπο και αν

3. (σε πλάγ. ερωτ.) πού; («μάθοιμ' ὅπου τὰ τοῡ τυράννου δώματ' ἐστὶν Οἰδίπου;», Σοφ.)

4. φρ. α) «ἔσθ' ὅπου» — σε κάποια μέρη, κάπου

β) «οὐκ ἔστιν ὅπου» — πουθενά

γ) «οὐκ ἔσθ' ὅπου» — σε καμία περίπτωση

δ) «ὅπου μέν... ὅπου δέ...» >

(ως δεικτ.) εδώ μεν... εκεί δε...

ε) «ὅπου γε»

(αντί τού ἅτε δή, οἷα δή) επειδή

στ) (σε ερωτ.) «ἔστιν ὅπου;» — υπάρχει περίπτωση κατά την οποία;

[ΕΤΥΜΟΛ. Το αναφ. επίρρ. ὅπου έχει σχηματιστεί από το θ. *yo- τής αναφ. αντων. ὅς, ἥ, ὅ (βλ. λ. ος) και το ερωτ. επίρρ. ποῦ (πρβλ. ὁποῖος < ποῖος, ὅπως < πῶς κ.λπ.). Για την εναλλαγή τών -π- και -κ- στην αττ. και ιων. διάλ. αντίστοιχα βλ. λ. πο-].